فرق رکتوم و مقعد چیست؟ بیماری‌های مقعدی و پیشگیری

مقعد دهانه انتهایی دستگاه گوارش است که وظیفه اصلی آن کنترل خروج مدفوع از بدن در هنگام اجابت مزاج است و نباید آن را با رکتوم اشتباه گرفت. کانال رکتوم هم در بخش پایانی دستگاه گوارش و در بالای مقعد قرار دارد. در واقع مدفوع قبل از خارج شدن از بدن (از طریق مقعد) در رکتوم نگه داشته می‌شود.

مقعد چیست و ساختار آن چگونه است؟

مقعد مجرایی در انتهای رکتوم است و در داخل شکاف بین گلوتئال قرار دارد که در محاوره به آن خط باسن می‌گویند و توسط پرینه از اندام تناسلی جدا می‌شود.

دو عضله اسفنکتر داخلی و خارجی عملکرد مقعد را کنترل می‌کنند. اسفنکترها عضلات دایره‌ای شکلی هستند که به طور معمول خروجی مقعد را منقبض می‌کنند و در صورت نیاز برای عملکرد طبیعی شل می‌شوند.

اسفنکتر داخلی یک عضله غیر ارادی و اسفنکتر بیرونی یک عضله ارادی است. محل قرارگیری این عضلات در زنان در پشت ناحیه پرینه و در مردان پشت کیسه بیضه قرار دارد. اختلال عملکردی در عضلات اسفنکتر می تواند منجر به بی اختیاری مدفوع و گاز شود.

بافت و عملکرد کانال مقعد

کانال مقعد توسط یک غشای مخاطی پوشانده شده است که لایه نازکی از یک بافت مرطوب است. حاوی سلول‌های غده ای است که مخاط (ترشحات غلیظ و لغزنده) می‌سازند. این مخاط کمک می‌کند مدفوع به راحتی و روان از بدن خارج شود. قسمت بالایی کانال مقعدی دارای چین‌های اپیتلیوم است و ستون مقعدی نامیده می‌شود.

قسمت پایینی کانال مقعدی حاوی سلول‌های سنگفرشی است. سلول سنگفرشی نوعی سلول اپیتلیال نازک و مسطح است و شبیه فلس ماهی است. سلول‌های سنگفرشی در اپیتلیومی که سطح پوست را تشکیل می‌دهند، یافت می‌شوند.

آن‌ها در پوشش اپیتلیوم اندام‌هایی مانند دهان، حلق، مری، مقعد، دهانه رحم و واژن قرار دارند. سلول‌های سنگفرشی پوشش رگ‌های خونی و نواحی توخالی بدن (به نام حفره‌ها) را نیز تشکیل می‌دهند.

خط دندانه دار محل تبدیل ستون‌های مقعدی به سلول‌های سنگفرشی را مشخص می‌کند. بافت مقعد شروع به تغییر از مرطوب به خشک و بیشتر شبیه پوست در بقیه بدن می‌کند.

رکتوم چیست؟

آخرین قسمت روده بزرگ قبل از مقعد، رکتوم نام دارد و کولون سیگموئید (خم روده) را به کانال مقعدی متصل می‌کند. روده بزرگ حدود ۵ فوت طول دارد و رکتوم حدود ۱۲-۱۵ سانتی متر از این طول را تشکیل می دهد. شروع رکتوم از ارتفاع S2-S3 است و به پرینه منتهی می‌شود.

ضایعات غذا تا زمانی که برای دفع از بدن آماده شوند در روده بزرگ سیگموئید باقی می‌مانند. با ورود مواد مدفوع به راست روده، دیواره‌ها برای جا دادن مواد متسع می‌شوند. هنگامی که فشار کافی در حفره متسع رکتوم ایجاد شود، میل به حذف مواد زائد ایجاد می‌شود.

وقتی گیرنده‌های سیستم عصبی در دیواره رکتوم با کشش آن تحریک می‌شوند، تکانه‌هایی را به کانال مقعد، قفسه سینه و ماهیچه‌های دیواره شکم و بصل النخاع مغز می‌فرستند که باعث می‌شود فرد از نیاز به اجابت مزاج آگاه شود.

آناتومی روده بزرگ

روده بزرگ به چهار بخش تقسیم می‌شود:

سکوم: این قسمت که به عنوان محل اتصال ایلئوسکال نیز شناخته می‌شود، روده کوچک و بزرگ را به هم متصل می‌کند. در طول هضم، سکوم آب و هر گونه نمک باقی مانده را جذب می‌کند.

کولون: کولون بخش گسترده‌ای از روده بزرگ است و آب و الکترولیت‌ها را جذب می‌کند.

راست روده (رکتوم): راست روده مدفوع را تا زمان اجابت مزاج نگه می‌دارد.

کانال مقعد: مقعد آخرین بخش روده بزرگ است که خروج مدفوع از طریق آن انجام می‌شود.

وضعیت راست روده منبع قابل اعتمادی بین قسمت سیگموئید کولون و کانال مقعدی دارد. خم های خاجی و آنورکتال دو خم یا خم اولیه در راست روده هستند. همچنین سه خمش جانبی به نام دریچه های هیوستون وجود دارد. این خمیدگی ها به تحمل وزن مدفوع و جلوگیری از نیاز شدید و فوری به مدفوع کمک می‌کند.

آمپول رکتوم که به کانال مقعدی متصل می‌شود، در انتهای رکتوم قرار دارد. هنگامی که آمپول پر می شود، فشار داخل رکتوم باعث گشاد شدن و انبساط دیواره‌های کانال مقعد می‌شود و به مدفوع اجازه ورود به کانال مقعد را می‌دهد.

تفاوت بین رکتوم و مقعد چیست؟

رکتوم محفظه‌ای است که از انتهای روده بزرگ، بلافاصله پس از کولون سیگموئید شروع می‌شود و به مقعد ختم می‌شود. به طور معمول، رکتوم خالی است، زیرا مدفوع در کولون نزولی ذخیره می شود. در نهایت، کولون نزولی پر می شود و مدفوع به سمت راست روده می‌رود و باعث می‌شود که روده‌ها حرکت کنند (اجابت مزاج).

بزرگسالان و کودکان بزرگتر تا زمانی که به حمام برسند می توانند در برابر این نیاز مقاومت کنند. نوزادان و کودکان خردسال فاقد کنترل عضلانی لازم برای به تاخیر انداختن حرکت روده هستند.

مقعد دهانه ای است که در انتهای دستگاه گوارش قرار دارد و مدفوع از طریق آن از بدن خارج می‌شود. مقعداز لایه‌های سطحی بدن، از جمله پوست و بخشی از روده تشکیل می‌شود. مقعد با ادامه پوست خارجی پوشیده شده است.