کتاب دوستی5

دوستی « ۵ » ذکر شگرف

«وَبِالْحَقِّ أَنْزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ وَمَا أَرْسَلْنَاک إِلاَّ مُبَشِّرا وَنَذِیرا. وَقُرْآَنا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی النَّاسِ عَلَی مُکثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِیلاً. قُلْ آَمِنُوا بِهِ أَوْ لاَ تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا یتْلَی عَلَیهِمْ یخِرُّونَ لِلاْءَذْقَانِ سُجَّدا. وَیقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولاً. وَیخِرُّونَ لِلاْءَذْقَانِ یبْکونَ وَیزِیدُهُمْ خُشُوعا. قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَنَ أَیا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الاْءَسْمَاءُ الْحُسْنَی وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِک وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَینَ ذَلِک سَبِیلاً. وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یتَّخِذْ وَلَدا وَلَمْ یکنْ لَهُ شَرِیک فِی الْمُلْک وَلَمْ یکنْ لَهُ وَلِی مِنَ الذُّلِّ وَکبِّرْهُ تَکبِیرا»(۱).

ـ و آن قرآن را به حق فرود آوردیم و به حق فرود آمد و تو را جز بشارت‌دهنده و بیم‌رسان نفرستادیم. و قرآنی با عظمت را بخش بخش بر تو نازل کردیم تا آن را به آرامی به مردم بخوانی و آن را به‌تدریج نازل کردیم. بگو چه به آن ایمان بیاورید یا نیاورید، بی‌گمان کسانی که پیش از نزول آن دانش یافته‌اند چون این کتاب بر آنان خوانده شود سجده‌کنان به روی درمی‌افتند. و می‌گویند منزه است پروردگار ما که وعدهٔ پروردگار ما به قطع انجام شدنی است. و بر روی زمین می‌افتند و می‌گریند و بر فروتنی آن‌ها می‌افزاید. بگو خدا را بخوانید یا رحمان را بخوانید، هر کدام را بخوانید برای او نام‌های نیکوتر است و نمازت را به آواز بلند مخوان و بسیار آهسته‌اش مکن و میان این و آن راهی میانه جوی. و بگو ستایش خدایی را که نه فرزندی گرفته و نه در جهان‌داری شریکی دارد و نه خوار بوده که نیاز به دوستی داشته باشد و او را بسیار بزرگ شمار.

بیان: آیات هفت‌گانهٔ ۱۰۵ تا آخر سورهٔ اسراء از شگرف‌ترین ذکرهای قرآن کریم است. کسی که بر خواندن این آیات مداومت داشته باشد، خیرات و برکاتی فراوان، بلکه بی حد و حصر بهرهٔ وی می‌گردد. این آیات، بندگان را به خشوع و خضوع و سجده فرا می‌خواند. این آیات را باید در خلوت، ذکر قرار دارد و ذکر آن ویژهٔ خلوت است و در جلوت به کار نمی‌آید، بر این اساس، باید در خلوت همراه با سکون، رو به قبله، با داشتن طهارت گفته شود و بهتر است آن را در سجده آورد. شروع آن با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» مناسب است. آیهٔ ۱۰۷ آن سجده دارد و باید سجدهٔ آن را به‌جا آورد و سپس ذکر را تا آخر سوره ادامه داد. پلاک و شناسهٔ این آیات، آیهٔ نخست سورهٔ اسراء است که از معراج رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و رؤیت آیات الهی می‌گوید. در واقع خداوند این بستهٔ ذکر را که تمام حسن است و در هیچ جای قرآن کریم نظیری برای آن وجود ندارد، در شب معراج به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله عطا نموده است.

در ابتدای آن «قل» یا خطاب دیگری وجود ندارد و این امر بر حسن آن افزوده است. محتوای این بستهٔ ذکر هم از قرآن و فرقان می‌گوید و هم از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و رسالت ایشان و هم از اسما و دعوت الهی تا فضایل رفتاری؛ مانند: خضوع و فروتنی، و در یک کلام، تربیت آدمی را در بر می‌گیرد و به تعبیر دیگر، تمامی دین از تربیت و اخلاق تا ایمان و معنویت در این چند آیه قرار گرفته است. چیزی که گردآوری آن امری است و باور و رسیدن به آن امری دیگر. قرار گرفتن این مجموعه آیات در پایان این سوره سبب شده اذهان از ارتباط این آیات با آیهٔ نخست این سوره به انحراف گراید. از این ذکر نباید غافل شد که با آن می‌توان آسمان‌ها را به زمین کشید، زمین را بست و حتی در این آیات، جدولی وجود دارد که به‌وسیلهٔ آن می‌توان جان کسی را گرفت یا مرده‌ای را زنده کرد. اگر کسی، دیگر آیات قرآن کریم را وا نهد و تنها این آیات را حفظ کند و آن را ذکر خود قرار دهد و سجدهٔ آن را نیز بیاورد،

۱٫ اسراء / ۱۰۵ ـ ۱۱۱٫

(۱۲)

ملکوت و صفایی پیدا می‌کند که قابل وصف نیست. این ذکر حتی بر افراد کافر نیز مؤثر است.

ناگفته نماند این ذکر برای افرادی که به وسواس دچار هستند یا کار ندارند و بی‌کار می‌باشند، یا ضعیف هستند و یا معتاد، نتیجهٔ عکس دارد و آن‌ها را از معنویت باز می‌دارد، از این رو برای چنین کسانی تجویز نمی‌شود. این ذکر تنها مخصوص انسان‌های متشخص، پرکار، قوی و عاقل است و شمارهٔ آن نیز با توجه به روحیات اشخاص متفاوت است و چنین نیست که شماره نداشته باشد.